Wprowadzenie w trudny temat
Każdy rodzic prędzej czy później staje przed pytaniem swojego dziecka: „Co się dzieje, gdy ktoś umiera?”
To pytanie potrafi zaskoczyć, wzruszyć, a czasem nawet przerazić. Jednak dla osób wierzących rozmowa o śmierci to także rozmowa o nadziei i zmartwychwstaniu, które są sednem chrześcijańskiej wiary.
Ponieważ „śmierć i zmartwychwstanie” to temat, który wraca również do mnie, postanowiłem dokładniej mu się przyjrzeć. I tak powstał ten artykuł, który wyjaśnia jak z miłością, mądrością i spokojem tłumaczyć dzieciom śmierć i zmartwychwstanie w świetle tego, co napisane jest w Biblii.
Dlaczego warto rozmawiać z dziećmi o śmierci?
Wielu dorosłych unika tematu śmierci, chcąc „chronić dzieci przed smutkiem”. Tymczasem Biblia zachęca, by mówić prawdę z miłością (Ef 4:15). Rozmowa o śmierci nie musi budzić lęku. Może być okazją do nauki o Bożej miłości i nadziei na życie wieczne.
Lecz będąc szczerymi w miłości, wzrastajmy we wszystkim w tego, który jest głową – w Chrystusa.
Ef 4:15
Dziecko uczy się przez obserwację
Dzieci widzą, jak rodzice reagują na stratę. Milczenie może wzbudzać większy niepokój niż zwyczajna, spokojna rozmowa. Tym bardziej, że dziecko nie ma żadnych semantycznych i psychologicznych kotwic. Jeśli rodzic mówi o śmierci z wiarą i pokojem, dziecko uczy się, że śmierć nie jest końcem, lecz częścią Bożego planu.
Co Biblia mówi o śmierci i życiu wiecznym?
Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we Mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie.
Ew. Jana 11:25
Dla chrześcijan śmierć nie jest końcem, lecz przejściem do życia z Bogiem.
Biblia podkreśla, że dusza człowieka trwa wiecznie, a wierzący mają nadzieję spotkania ze swoimi bliskimi po śmierci (1 Tes 4:13–18).
A nie chcę, bracia, abyście byli w niewiedzy co do tych, którzy zasnęli, abyście się nie smucili jak inni, którzy nie mają nadziei. Jeśli bowiem wierzymy, że Jezus umarł i zmartwychwstał, to też tych, którzy zasnęli w Jezusie, Bóg przyprowadzi wraz z nim.
1Tes 4:13-14
Jak to wyjaśnić dziecku:
Prosto: „Kiedy ktoś umiera, jego ciało przestaje działać, ale dusza – to, kim naprawdę jest – idzie do Boga.”
Obrazowo: „Tak jak gąsienica staje się motylem, tak my też zmieniamy się, kiedy idziemy do nieba.”
Z nadzieją: „Bóg obiecał, że kiedyś znów się spotkamy – bez bólu i łez.”
Jak rozmawiać o śmierci z dziećmi w różnym wieku?
Małe dzieci (3-6 lat)
Używaj prostych słów: „Babcia poszła do Jezusa”.
Nie używaj eufemizmów („zasnęła”, „wyjechała”), które mogą budzić lęk.
Pozwól dziecku pytać wielokrotnie, to sposób na oswojenie emocji.
Dzieci w wieku szkolnym (7-12 lat)
Wyjaśnij, że śmierć dotyczy każdego człowieka, ale dla wierzących jest nadzieja życia wiecznego.
Można razem przeczytać fragmenty: Jan 14:1-3
Zachęć dziecko do modlitwy za (żyjącą) rodzinę i do rozmowy o uczuciach.
Niech się nie trwoży wasze serce. Wierzycie w Boga, wierzcie i we mnie. W domu mego Ojca jest wiele mieszkań. Gdyby tak nie było, powiedziałbym wam. Idę, aby wam przygotować miejsce. A gdy odejdę i przygotuję wam miejsce, przyjdę znowu i wezmę was do siebie, żebyście, gdzie ja jestem, i wy byli.
J 14:1-3
Nastolatki
Pozwól im wyrażać emocje takie jak złość czy żal. Pozwól zadawać mu pytania.
Porozmawiaj o sensie życia, o nadziei, jaką dał nam Chrystus i o tym, że śmierć nie odbiera nam relacji z Bogiem.
Można wspólnie obejrzeć film lub przeczytać historię biblijną o zmartwychwstaniu Jezusa.
Jak przekazać nadzieję zamiast lęku?
Pokaż, że wiara daje siłę
Opowiedz dziecku, że Jezus sam przeszedł przez śmierć i zwyciężył ją, abyśmy my mogli żyć w bezpośredniej relacji z Bogiem na zawsze.
Dzieci potrzebują usłyszeć, że Bóg rozumie ich smutek, ale też że jest z nimi w tym czasie.
Daj przestrzeń na emocje
Nie mów: „Nie płacz”. Powiedz raczej: „Rozumiem, że jest ci smutno. Mnie też.”
Empatia i wspólna modlitwa przynoszą więcej ukojenia, niż próby unikania tematu.
Wspólne rytuały pamięci
Zapal świeczkę i podziękuj Bogu za życie bliskiej osoby, która zmarła.
Zrób razem z dzieckiem album wspomnień.
Pomódlcie się: „Panie Boże, dziękujemy Ci za babcię. Czekamy na dzień, gdy znowu się spotkamy.”
Jak mówić o zmartwychwstaniu?
Dzieci rozumieją przez obrazy. Warto więc używać przykładów z przyrody i życia.
„Tak jak nasiona obumierają, by wyrosły nowe rośliny, tak też i my będziemy żyć w innej postaci (duchowej).”
„Jezus był martwy trzy dni, ale Bóg Go wskrzesił. To znaczy, że śmierć nie ma ostatniego słowa.”
Można razem przeczytać Ew. Marka 16:1-8, czyli opowieść o pustym grobie.
Czego unikać podczas rozmowy?
Nie udawaj, że nic się nie stało. Dziecko widzi emocje dorosłych.
Nie używaj pustych fraz: „Tak musiało być”, „Bóg tak chciał”. Zamiast tego powiedz: „Nie wszystko rozumiemy, ale Bóg zawsze nas kocha.”
Nie zbywaj pytań: jeśli nie wiesz, powiedz: „To trudne pytanie. Poszukajmy razem w Biblii.”
Przykładowa modlitwa z dzieckiem
Panie Jezu, dziękujemy Ci, że pokonałeś śmierć.
Dziękujemy za tych, których kochamy, nawet jeśli już są z Tobą.
Prosimy, daj nam pokój w sercu i umyśle, gdy tęsknimy,
i przypominaj, że spotkamy się z Tobą w niebie.
Amen.
Śmierć to trudny temat, który warto zgłębiać, nie tylko z dziećmi, na każdym etapie naszego życia. Śmierć dotyczy nas wszystkich, nie omija nikogo. Dlatego warto temat zgłębić i zrozumieć. Dla ludzi wierzących, śmierć nie jest ostatecznością, a tylko przejściem w inny wymiar. W wymiar bezpośredniej obecności i przebywania z Bogiem.
Jeśli jesteś osobą niewierzącą, to zachęcam Cię do odcięcia wszystkiego, co do tej pory kotwiczyło Twoje postrzeganie Boga i wiary. To jest prawdopodobnie hamulec to nawiązania czystej relacji z kimś kto ma dla Ciebie wspaniały plan. Odkryj ten plan w liście jaki napisał do Ciebie bezpośrednio. List ten, to Biblia.
Warto również przeczytać:
Pogańskie korzenie Halloween i Święta Zmarłych w świetle wiary ewangelicznej
